Wydawca treści
Ochrona lasu
Wiedza o procesach zachodzących w przyrodzie i kontrola stanu środowiska leśnego pozwalają leśnikom na wczesną ocenę zagrożeń, mogących wpłynąć negatywnie na stan lasu. Każdego roku podejmujemy działania mające na celu zachowanie trwałości lasu i zwiększenie jego naturalnej odporności na czynniki szkodotwórcze.
Zagrożenia dzieli się na trzy grupy:
- biotyczne (np. szkodliwe owady, grzyby patogeniczne, ssaki roślinożerne);
- abiotyczne – ekstremalne zjawiska atmosferyczne (np. silne wiatry, śnieg, ulewne deszcze, wysokie i niskie temperatury);
- antropogeniczne – wywołane przez człowieka (np. pożary, zanieczyszczenia przemysłowe, zaśmiecanie lasu).
Zagrożenia biotyczne
Niemal połowę powierzchni leśnej Nadleśnictwa Lutówko, stanowią drzewostany posadzone na gruntach porolnych. Zagrożone są one przez opieńkę oraz hubę korzeniową. W celu ograniczenia rozprzestrzeniania się tych patogenów stosowane są metody biologiczne (zabieg zakażenia pniaków po ściętych drzewach zawiesiną zarodników grzyba konkurencyjnego - Phlebiopsis gigantea, co w pewnym stopniu obniża zagrożenie) oraz mechaniczne (usuwanie i palenie porażonych drzewek w uprawach i młodnikach).
Nadleśnictwo Lutówko należy do nadleśnictw o stosunkowo niskim poziomie zagrożenia przez szkodniki owadzie. Przez ostatnie 10 lat nie wystąpiła tu żadna gradacja owadów, która spowodowałaby poważne szkody w drzewostanach.
W ochronie lasu przed owadami na terenie Nadleśnictwa Lutówko istotne znaczenie ma ochrona upraw drzew iglastych (głównie sosna) przed ryjkowcami, a szczególnie szeliniakiem sosnowcem. Stosujemy różne metody: np. wykładamy wałki sosnowe, które są stopniowo korowane lub pułapki ze środkami wabiącymi – zwabione tam szkodniki są niszczone mechanicznie. Tylko w ostateczności stosowane są środki chemicznie – wtedy uprawę trzeba opryskać roztworem insektycydu.
Ważnym zagadnieniem jest również ochrona przed szkodnikami pierwotnymi (liściożernymi), takimi jak brudnica mniszka, strzygonia choinówka, poproch cetyniak, boreczniki. W tym celu prowadzone są różne prace prognostyczne, np. liczenie samic brudnicy mniszki podczas przejścia przez zagrożone drzewostany w czasie kulminacji rójki oraz jesienne poszukiwania zimujących stadiów szkodników sosny. Drzewostany dębowe w naszym nadleśnictwie zagrożone są przez miernikowcowate oraz zwójki.
Starsze drzewostany narażone są na szkody od szkodników wtórnych (uszkadzających drewno) takich jak cetyńce, korniki, przypłaszczek granatek oraz opiętki. Ochrona przed tymi szkodnikami polega głównie na: wyznaczaniu, terminowym usuwaniu i wywożeniu z lasu drzew zasiedlonych, utylizacji resztek poeksploatacyjnych (gałęzi, kory) powstałych podczas pozyskiwania drzew zasiedlonych, a także terminowym wywozie pozyskanego drewna z lasu.
Szkody w uprawach oraz na szkółce leśnej powodują również pędraki chrabąszcza, które żerują na korzeniach drzewek na uprawach. Dla określenia zagrożenia od tych szkodników wykonuje się jesienią bądź wiosną badanie zapędraczenia gleby. Inne szkodniki również występują w Nadleśnictwie Lutówko, jednak szkody przez nie powodowane są znikome.
Bardzo ważnymi sprzymierzeńcami leśnika w walce z nadmiernym rozmnożeniem się szkodliwych owadów są ptaki oraz nietoperze. Aby poprawić ich warunki bytowania, wywieszamy w lasach budki lęgowe oraz schrony. Zimą, gdy panują trudne warunki, dokarmiamy ptaki na masową skalę.
Duże znaczenie gospodarcze mają szkody powodowane przez zwierzynę (jeleń, sarna, łoś, dzik), którym zapobiega się w uprawach przez grodzenie oraz smarowanie repelentami – środkami odstraszającymi. W Nadleśnictwie Lutówko główną formą ochrony jest grodzenie upraw (średniorocznie jest to powierzchnia około 80 hektarów), repelenty stosujemy na powierzchni około 10 hektarów rocznie. Zimą podczas wykonywania pielęgnacji młodników i drzewostanów pozostawia się zwierzynie na kilka tygodni ścięte gałęzie lub całe drzewa, co znacznie ogranicza spałowanie młodników - obdzieranie zębami kory.
Jednocześnie wzbogacamy bazę pokarmową zwierząt roślinożernych. Utrzymujemy w dobrym stanie łąki śródleśne, uprawy poletek z karmą dla zwierząt, sadzimy przydrożne pasy drzew dostarczających pokarm tym zwierzętom – np. drzewa owocowe.
Zagrożenia abiotyczne
Jednymi z najważniejszych czynników abiotycznych mających wpływ na działalność Nadleśnictwa Lutówko są anomalie pogodowe, takie jak: ekstremalne temperatury, huraganowe wiatry, obfite opady śniegu i susze. Szczególnie dla produkcji szkółkarskiej niebezpieczne jest też występowanie przymrozków. Od kilku lat obserwujemy również zjawisko obniżania się poziomu wód gruntowych. Wszystkie te czynniki mogą wpływać na obniżenie biologicznej odporności drzewostanów, a co za tym idzie – powstawania szkód gospodarczych.
Na terenie naszego Nadleśnictwa jedna z poważniejszych szkód spowodowanych przez wiatry miała miejsce w latach 2000 – 2002, kiedy to na skutek huraganów powstało około 75 tys. m sześc. wywrotów i złomów. Wielkość ta wynosiła ponad 200% rocznego etatu nadleśnictwa.
W grudniu 2013 roku przechodzący nad Polską huragan Ksawery również dał nam się we znaki. Silne podmuchy wiatru w połączeniu z intensywnymi opadami śniegu przyczyniły się do powstania szkód w wymiarze 3 tys. m sześc. drewna – tyle przeciętnie pozyskuje się w ciągu 6 miesięcy na terenie jednego leśnictwa.
Zagrożenia antropogeniczne
Od dnia 1 stycznia 2005 roku Nadleśnictwo Lutówko należy do najniższej - III kategorii zagrożenia pożarowego. Do 2004 roku należało do II kategorii zagrożenia jednak mała ilość pożarów, duża powierzchnia siedlisk lasowych oraz korzystne warunki klimatyczne (opady atmosferyczne) pozwoliły na obniżenie kategorii zagrożenia.
Bardzo ważnym czynnikiem kształtującym zagrożenie pożarowe w poszczególnych porach roku są warunki meteorologiczne, takie jak: opady atmosferyczne, prędkość i kierunek wiatru, natężenie promieniowania słonecznego, temperatura powietrza i wilgotności powietrza. W sezonie palności codziennie określany jest stopień zagrożenia pożarowego, podawany na godz. 9.00 i 13.00. Przy wystąpieniu III (najwyższego) stopnia zagrożenia pożarowego i utrzymującej się przez co najmniej pięć kolejnych dni wilgotności ściółki leśnej mierzonej o godz. 9.00 poniżej 10 proc. nadleśnictwo obligatoryjnie wprowadza zakaz wstępu do lasu.
Mimo najniższej kategorii zagrożenia pożarowego, w której znalazło się Nadleśnictwo Lutówko problemu pożarowego w naszych lasach nie można bagatelizować. Przez tereny leśne nadleśnictwa przebiegają ważne szlaki komunikacyjne – drogi krajowe. Problemem jest także bliskie sąsiedztwo wsi oraz łąk i pastwisk, z których część wiosną jest wypalana.
Największe zagrożenie pożarowe na terenach leśnych spowodowane jest jednak nieprzestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych przez ludzi przebywających w lesie. Z ustawy o lasach wynika m.in., że w lasach i 100 metrów od nich nie można używać otwartego ognia.
Nadleśnictwo Lutówko posiada system ochrony przeciwpożarowej złożony z punktu alarmowo-dyspozycyjnego w biurze nadleśnictwa oraz systemu telewizji przemysłowej. W okresie wysokiego zagrożenia pożarowego organizowane są także patrole samolotowe. Nadleśnictwo prowadzi obserwację lasów w okresie zagrożenia pożarowego przy pomocy patroli naziemnych. W związku z dobrym pokryciem terenu nadleśnictwa przez drogi publiczne posiada ono tylko jedną drogę pożarową o długości 9 kilometrów. Na obszarze działania naszej jednostki znajdują się 4 punkty czerpania wody w celu zaopatrzenia wodnego samochodów gaśniczych. Posiadamy też dobrze zorganizowaną łączność bezprzewodową w celu szybkiego reagowania w przypadku wystąpienia pożaru.